Βιβλιοχαρές, βιβλιοαναφορές, ο Joyce, ο Steinbeck και ο Παπασωτηρίου!

Η πρώτη «κανονική» δουλειά που είχα μόλις τελείωσα τις σπουδές μου ήταν στο βιβλιοπωλείο Παπασωτηρίου στην οδό Πανεπιστημίου. Τί χαρά ήταν αυτή! Ένα μεγάλο υπόγειο γεμάτο βιβλία τέχνης, σχολικά και παιδικά κι εγώ, μαζί με τη Δώρα και το Δαμιανό οι βασιλιάδες (και οι χαμάληδες). Έπρεπε να γνωρίζουμε πάνω κάτω που είναι το κάθε βιβλίο, να το τοποθετούμε, να το ταξινομούμε, να το ισιώνουμε, να το φτιάχνουμε σε πυργάκια, να το πουλάμε. Τώρα ίσως μου φαίνεται ακόμα πιο ρομαντική αυτή η εποχή αλλά και τότε η εμπειρία ήταν μοναδική. Το να δουλεύεις με τόσα βιβλία, όταν αγαπάς τα βιβλία είναι τύχη. Το να διαβάζεις τον μικρό πρίγκηπα και να δακρύζεις, την ώρα που πρέπει να εξυπηρετείς τον πελάτη ή να περνάς παραγγελίες είναι αξέχαστη εμπειρία και κάπως ενοχλητικό για τον πελάτη. Λίγο τα βιβλία, λίγο το ερωτικό σκίρτημα για τον συνάδελφο, περισσότερο η παρέα με τη Δώρα και το Δαμιανό, έχουν καταστήσει αυτήν την πρώτη σοβαρή εργασιακή εμπειρία την καλύτερη μέχρι τώρα.

Κάπως έτσι ξεκινά και το βιβλίο του Lewis Buzbee με την πρώτη του εμπειρία ως βιβλιοπώλης, τις πρώτες του φιλίες εκεί και τον πρώτο ενθουσιασμό για τον συγκλονιστικό αυτό κόσμο. Αναφερει τα αγαπημένα του βιβλιοπωλεία, σε μία κάπως βαρετή καταγραφή, και το βιβλίο που τον συγκλόνισε στην εφηβεία του. Τα σταφύλια της οργής. Εγώ ακόμα δεν έχω βρει ποιο είναι το δικό μου, αν υπάρχει κάποιο. Εδώ βέβαια ούτε εκείνη τη λίστα του facebook με τα δέκα αγαπημένα βιβλία δεν κατάφερα καλά καλά να φτιάξω στο κεφάλι μου κι έπρεπε να κλέψω ιδέες από άλλους. Γι’ αυτό και για άλλους πιο ρομαντικούς λόγους έχει σημασία για μένα να κρατάω τα βιβλία που έχω διαβάσει, εξάλλου είναι μεγάλη η χαρά της ιδιοκτησίας των αγαπημένων βιβλίων όπως λέει κι ο Buzbee.

Το «Τhe Yellow-Lighted Bookshop» είναι ένας συνδυασμός αυτοβιογραφικών αναφορών του συγγραφέα από τη ζωή του στα βιβλιοπωλεία, αλλά και πληροφορίες για την βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, την πορεία του βιβλιοπωλείου από τους πάγκους στα πεζοδρόμια μέχρι τα ράφια των σουπερμάρκετ (βλ. Public!!), την πορεία του επαγγέλματος του βιβλιοπώλη και την εξέλιξη των εκδοτικών οίκων. Αυτό το κομμάτι με όλα τα ιστορικά στοιχεία που καλύπτει τα 5 από τα 11 κεφάλαια παρουσιάζει κάποιες ενδιαφέρουσες πληροφορίες όπως το ότι το 1969 δημιουργήθηκαν οι πρώτες αλυσίδες βιβλιοπωλείων ή το τι ακριβώς είναι το ISBN, αλλά κατά βάση είναι λίγο βαρετά γραμμένο, με πολλές περιττές λεπτομέρειες και χωρίς γρήγορο ρυθμό.

Ακολουθεί όμως το κατ εμέ πιο ενδιαφέρον κεφάλαιο του βιβλίου που αναφέρεται στην λογοκρισία και τις συγκρούσεις που μπορεί να προκαλέσει ένα βιβλίο. Τρανό παράδειγμά αυτό του Salman Rushdie «Οι Σατανικοί Στίχοι» που είχε προκαλέσει αντιδράσεις στον Ισλαμικό κόσμο μέχρι το σημείο να εκδωθεί διάταγμα θανατικής ποινής του συγγραφέα που ευτυχώς δεν εκτελέστηκε ποτέ. Ο συγγραφέας τονίζει κυρίως τη δύναμη που μπορεί να έχουν τα βιβλία και τη δύναμη της κοινότητας που τα αγκαλιάζει ή όχι.

Το δεύτερο πολύ ενδιαφέρον κομμάτι του ίδου κεφαλαίου αφορά την Sylvia Beach η οποία άνοιξε το 1919 το διάσημο πλέον και αρκετά τουριστικό αγγλόφωνο βιβλιοπωλείο Shakespeare & Co στο κέντρο του Παρισιού, το οποίο και επισκέφτηκα πρόσφατα καθαρά για ερευνητικούς λόγους! Το βιβλιοπωλείο έγινε η καρδιά της παρισινής λογοτεχνικής  σκηνής του τότε και η Beach η προστάτιδα των γραμμάτων και αυτή που βοήθησε τον Joyce να εκδόσει τελικά τον «Οδυσσέα» (θα καταφέρω να το διαβάσω άραγε ποτέ;).

Το βιβλίο τελειώνει με τις γνωστές αναφορές και ανησυχίες για τις νέες τεχνολογίες, το ηλεκτρονικό βιβλίο και το ηλεκτρονικό εμπόριο αλλά καταλήγει στο ότι το έντυπο βιβλίο ωφελείται από όλες αυτές τις εξελίξεις και βγαίνει πάντα νικητής! Δεν είμαι σίγουρη, αλλά αυτό είναι μεγάλη συζήτηση που θα γίνει σε άλλο κεφάλαιο αυτού του εξαιρετικού blog. Καταλήγωντας, το «The Yellow-lighted Bookshop» ήταν καλούτσικο. Χαριτωμένες οι προσωπικές ιστορίες και εμπειρίες του συγγραφέα και μας πείθει εντελώς για το πόσο αγαπάει τα βιβλία και τα βιβλιοπωλεία και εύκολα ταυτίζεται μαζί του όποιος έχει τα ίδια πάθη και είναι και λίγο ψωνισμένος για αυτό. Από την άλλη τα ιστορικά στοιχεία θεωρώ πως δεν είναι τόσο καλογραμμένα αλλά παρέχουν κάποιες ενδιαφέρουσες πληροφορίες. Του βάζω ένα τρία, αν και ποτέ δεν μαθαίνουμε ποιο είναι το yellow lighted bookshop…